سیان جرقویه اصفهان (امامزاده شاه چشمه)

روستای سیان جرقویه اصفهان امامزاده شاه عبدالمظفر

سیان جرقویه اصفهان (امامزاده شاه چشمه)

روستای سیان جرقویه اصفهان امامزاده شاه عبدالمظفر

موزه محمدآباد جرقویه اصفهان

این بنای تاریخی واقع در قلعه قدیمی شهر می باشد که به همت اداره کل میراث فرهنگی استان و همکاری شهرداری به موزه مردم شناسی تبدیل شده است .

این بنا نیز مانند سایر ابنیه تاریخی دارای سردر و هشتی ورودی و حیاط بزرگ که دور تا دور آن را اتاقها محصور نموده ، می باشد . ضلع شرقی شامل سه اتاق ، دو اتاق ۳*۴ که با یک درب به ایوان باز می شود و یک اتاق سه دری بزرگ در میان که شامل گنجه ها و پنجره های مشبک رو به حیاط می باشد ، است و این اتاقها توسط سه دری های مشبک به یکدیگر متصل می شود . در قسمت شمال شرقی بنا مطبخ و سرویس بهداشتی قرار گرفته است ، ضلع شمالی بنا شامل دو اتاق سه دری در طرفین و یک اتاق پنج دری روبه حیاط در وسط که توسط دو راهرو کوچک به حیاط متصل می شود ، در منتهی الیه ضلع شمالی و چسبیده به دیوار قلعه یک زیرزمین که مخصوص نگهداری مواد غذایی می باشد و در بالای آن یک اتاق پنج دری دیده می شود ، ضلع جنوبی بنا شامل یک اتاق سه دری و یک ایوان و زیرزمین بهار خواب و یک اتاق بزرگ با سقفهای آجری و ضربی مخصوص انبار غله وجود دارد . این بنای تاریخی در سال ۱۳۸۴ با شماره ۱۴۲۲۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .

از مشخصه بارز این بنای تاریخی استفاده از در و پنجره های چوبی مشبک با شیشه های رنگی ( لاجوردی ، قرمز ، سبز و زرد) در آن می باشد که در اینجا به برخی از خصوصیات کارکردهای این نوع در و پنجره ها اشاره می شود :

الف-نور :این نوع در و پنجره ها باعث می شوند نور خورشید به اندازه کافی وارد فضای اتاق شود نه کمتر نه بیشتر

ب-روانشناسی رنگ ها: از نظر روان شناسی رنگ های مختلف این شیشه ها و ایجاد نور های هم رنگشان بر روی انسان تاثیرات مختلفی می گذارد که هر رنگ کنار رنگ دیگر شدت این تاثیر را خنثی  می کند و مقدار مناسب آن را تنظیم و تعدیل می کند.بیشتر رنگ های استفاده شده در شیشه های ارسی رنگهای لاجوردی قرمز سبز و زرد هستند و هر کدام به تنهایی یک تاثیر روانشناختی مجزای دارند.

ج-زیبایی:  سطح در وپنجره ها را با استفاده از انواع نقش های گوناگون گره سازی و با شیشه های رنگین و ساده می آراستند و ترکیب های بدیعی پدید می آورند و بدین صورت هماهنگی بین این شبکه های هندسی و نورهای رنگی باعث ایجاد زیبایی دلپذیری می شود.

د-نقش هندسی :  ناپسند دانستن تقلید از نقش ها و صورت های انسانی و حیوانی در نقاشی و سایر هنر های تصویری و تجسمی به تدریج موجب شد که تقلید از طبیعت در فرهنگ بسیاری از هنر های اسلامی چندان مورد توجه قرار نگیرد و جایگاه والایی نیابد.به همین جهت هنرمندان به ترکیب های هندسی و انتزاعی توجه بسیار کردند

و-محرمیت:  در و پنجره های مشبک همچنین باعث محدّود کردن دید از بیرون به درون خانه و ایجاد محرمیت می شود.

ه-خواص صوتی: بدلیل اینکه در و پنجره های مشبک از قطعات متعدد و زوایای مختلف تشکیل شده جابجایی صوتی ایجاد شده و از بیرون رفتن صدای صحبت کردن افراد تا حدود زیادی جلوگیری می کند . مانند کندوی زنبور عسل .

یک دیگر از خصوصیات چند رنگ بودن شیشه ها علاوه بر انعکاس رنگارنگ و تلطیف نور به داخل اتاق ها، شیشه های رنگی سبب می شود خزندگانی همچون مارمولک و مار احساس وحشت کنند و وارد اتاق نشوند که این را از ویژگی های جالب درباره اینگونه در و پنجره هاست.

در ساخت این پنجره های چوبی از میخ استفاده نمی شود و اگر هم استفاده شده میخ ها چوبی بوده است. برای محکم کردن ارسی ها که تکه هایی چوب آن را تشکیل داده اند چفت و بست یا همان زبانه نر و مادگی استفاده می شد و با اینکه هیچ وسیله وصل کننده دیگری مانند چسب هم به قطعات ارسی ها زده نمی شد اما بسیار محکم ساخته شده اند.

در ساخت اینگونه در و پنجره ها در نقاط مختلف ایرا از چوبهای متفاوت استفاده می شده است مثلاً در شمال کشور بدلیل رطوبت زیاد از چوب درخت آزاد یا ازدار که مقاوم است و دوام بیشتری دارد استفاده می شد ولی در مقابل در مناطق خشک جنوبی و مرکزی کشور از چوب چنار برای کار گره چینی استفاده می کردند.

متأسفانه هنر گره چینی در ایران در حال فراموشی است که از دلایل آن گرانی چوب، مقرون به صرفه نبودن کار، تجاری شدن هنر، ماشینی بودن مصالح ساختمانی، نبود اساتید زبردست، عدم حمایت سازمان ها و حتی از یاد رفتن این هنر قدیمی از سوی مردم از دلایل منسوخ شدن در و پنجره های مشبک می باشد.